تفسیر روایی سورۀ حدید

تخفیف ویژه

چکیده

استوارترین تفسیر از قرآن کریم تفسیری است که در کلام و بیان داناترین مفسران وعالمان به قرآن یعنی پیامبر اکرم |و اهل بیت طاهرش ^جاری شده و تجلی یافته است. آموزه‌های تفسیری این، آگاه‌ترین مفسران، در قالب روایات و احادیث تفسیری به دست ما رسیده، روایاتی که شأنی از شئون آیه (قرائت، شأن نزول، تبیین و تفسیر آیه، جری و تطبیق و...) را تبیین کرده و مربوط به کل آیه یا جمله و واژه‌ای از آن بوده و مستقیما ناظر و متناظر به آیه هستند، ویا در ذیل آیه‌ای خاص نیامده، اما مرتبط و هم موضوع با آیه هستند.

در این پژوهش کوشیده‌ایم با استناد به روایات تفسیری و منبع قرار دادن آن‌ها، و بهره‌گیری از دیگر مبادی تفسیری، نظیر تبیین لغوی، مراجعه به نظرات و آراء مفسران، تحلیل عقلی، و هم چنین بهره‌گیری از آیات قرآنی هم موضوع و مرتبط در مواردی که با مشکل فقر و عدم وجود روایت تفسیری مواجه هستیم، متنی سلیس، روان و مستند در تفسیر آیات به نگارش در آورده، بدین طریق تفسیری با صبغهٔ روایی از آیات قرآنی ارائه دهیم.

سوره حدید از سوره های مدنى است و مفاد آیات آن، حاكی است كه این سوره موقعی نازل شده است كه پیامبر| و یاران در مدینه مستقر شده بودند و جای آن بود كه پیامبر| معارف عقلی اسلام را بیان نماید.

آیات نخستین سوره بحث جامعی پیرامون توحید و صفات خدا دارد و در حدود بیست صفت از صفات الهى در آن منعكس است. بخش دیگرى از عظمت قرآن این نور الهى كه در ظلمات شرك تابید سخن مى‏گوید. در بخشی از وضع مؤمنان و منافقان در قیامت بحث مى‏كند كه گروه اول در پرتو نور ایمان راه خود را به سوى بهشت مى‏گشایند، و گروه دوم در ظلمات شرك و كفر مى‏مانند. در بخش دیگرى دعوت به ایمان و خروج از شرك و سرنوشت جمعى از اقوام كافر پیشین منعكس شده است. بخش مهمى از این سوره پیرامون انفاق در راه خدا و مخصوصا براى تقویت پایه‏هاى جهاد فى سبیل اللّه، و بى‏ارزش بودن اموال دنیا مى‏باشد. در بخشى كوتاه، اما گویا و مستدل، سخن از عدالت اجتماعى به میان آمده كه یكى از اهداف مهم انبیاست. در بخش دیگرى مسأله رهبانیت و انزواى اجتماعى مورد مذمت قرار گرفته، و جدائى خط اسلام از آن مشخص شده است.

در تفسیر این سوره سطوح تفسیری متعددی وجود دارد. در مجموع 178 روایت و به تفکیک، در مرحله اول بیشترین روایات موجود در تفسیر آیات از نوع توضیحی (حدود 106روایت) و در مرحله بعد روایات جری و تطبیق (حدود 40روایت) و سپس به طور محدود روایات تاکید بر مفهوم آیه (4 روایت)، روایات شرح لغت (2 روایت)، روایات تأویل (11 روایت)، شأن نزول (7 روایت)و روایات فضائل سور (8 روایت)، را می‌توان برشمرد.

کلید واژه‌ها: تفسیر اثری، تفسیر روایی، روایات تفسیری، سورهٔ حدید.